Воронова, О. В. Шималда жашагъанланы оюмлары - суратлаулу : [стихотворения] / Октябрина Воронова ; перевод Кертиланы Сакинат // Заман = Время : газета парламента и правительства Кабардино-Балкарской республики / главный редактор В. М. Лобанов. – 2018. – 1 нояб. (№ 134).

Шималда жашагъанланы оюмлары-суратлаулу Шимал жанында жашагъан аз адам санлы халкъланы хар бирини аны жырын айтхан назмучулары бардыла. Кольскийжарым айрыкамда Россейни Мурманск областында тургъан саами (лопарьла) деген миллетни адабият мурдорун салгъан назмучу Октябрина Воронова 1933 жылда туугъанды. Би- ринчи болгьан къайда да къыйынды. Ол сууукъ, жаз башы эм жай - кюнле бла, къыш а жылгъа жууукъ айла бла саналгъан къыйынжерде назмучубол гьан уллу сынауду. Фахмуну. хунерни да базманлары анда, баям, ётюрюк- сюздюле. Октябрина Владимировнаны китап- чыгъын къолума алгъанлай, эсиме бир заттюшгенди: бир кере университетде окъутханустазым Магидов:«Мен илму диссертациями аллында эпиграфха бир хунерли таулужашны - студентим Хочуланы Хызырны. сёзлерин алгъан- ма. Ол былай жазгъанды диплом ишинде: «Халкъ къаллай бир таза, хыйла билмеген болса да, аны оюмла ры аллай бир суратлаулу боладыла», -деп». Сейир тюйюлмюдю жаш адам аны эслегени?» - деген эди. Лапландия деген, аты таурухлагьа кирпенгитчежомакъдуния биз суннган- ча къууанчлы, насыплы, саугъалыжер болсауа... Анда. табийгъаткъатылыгьы бла сынагъан жерде жашагъанла, баям, мутхуз турмушларын бир кесек жарыкъ этер ючюн къурагъандыла ол ариу жашауну юсюнден муратла- рындан кеталмай тургъан ажайып жомакъланы. Надежда Павловна Большакова, Россейни Жазыучуларыны союзуну члени, краевед, жамауат къуллукъчу, Ревде посёлокда кесини къалам эгечи, устазы, саами миллетни биринчи поэти Октябрина Вороновагъа атап, 1995 жылда музей ачханды. Анда экспонат- ланы арасында шимал къызыны бизни ана тилибиздѳ айтылгьан назмулары да болсунла. * * * Эрттеден да келеди алай: Не ана, не ынна, туугъанлай, Хазырламай бизге къалала - Жукълагьанбыз жерде алайлай. Жылтыргьан териден а кёкде Биз кёргенбиз жулдуз сюрюуле. Атласакъ босагьа ташындан, - Къабыргьа къаланып къарладан. Жел къорупму этгенди уя?! Башыбыз а - уллу дуния, Узакъгьа чакъыргъан, термилтген Бу сууукъ, бу къызгьанч жерледен. Мырдыда - алтынбет жемишле, Кёлледе - чабакъла къаймише, Къанкъазла да хазыр учаргьа... Жалан бизбиз анда къалгьанла. Жашагьанбыз алай бу жерде. Сайлагьанбыз къадар, ёсгенде - Инженер, ташчыла, устазла Эм башха керекли устала. Элледе не уллу шахарда - Ма къайда жашасакъ да, анда Къайгъырабыз уллу аламгъа - Ол бир юйдю адам улугьа. Таула Эрттеден келеди бир тёре - Къыз, ана, къыйынлыкъла кёре, Жиляды, келип, бу таулагъа. Изледи жууап дауурлагъа. Жыйылгьан ачыу - кетмез жара, Шош къона лопарь тауларына, Орналады бек къаялагъа, Чулгъанады таш габулагьа, Шималда сууукъ кечеледе Жилямукъ кибик - черекледе, Ма алай жашайды ёмюрде. Биз туугьанбыз ачыу кёрюрге. Ташланы сууукъ солуулары, Булутла, адам улулары Киргенлей, кире туманлагъа. Ма алай болады шималда. Узакъда, жууукъ жерде - таула, Тёппеле тютюн эте, къарла. Тюз да къол аяз - туугъан жерим, Хазнасын тура бизге берип. * * * От жагьама. Аны тиллери - Тюз да жай кюнлени тийгени. Ол жарыкъ этерикди юйню, Адамны - жылыулу эм кюнлю. Аяздан жангыдан жылтырар, Тюз байракъча, ёрге къалтырар. Не кёзюн къыса, тал тюгюнлей, Учарыкъды чарсха, тютюнлей. Ол чарсда ажашса уа бирде, Октябрина ВОРОНОВА Тютюню бла кюлю юйюмде Къалырла, жанымы ачыта, Юйюмден адамны къачыра. Ма жашау да алайды жерде: Тюз ол отча жана, биреуле, Къууанчны, бушууну да сынап, Кеслерин хар неге да къыйнап, Ма алай кюйдюле, кетдиле - Кеслерин байракъла этдиле. Биреулен а турады къарай, Биреулен а турады санай: - Жаннганда уа къайда магьана? Бошду ол, жашауу къысхара Не кёзюн къыса, тал тюгюнлей, Учарыкъды чарсха, тютюнлей. Тютюнню ачысы уа бууар, Жел кюлюн кётюрюр да къууар, Кёрюнмезча чачар аламгъа. Ол неге керекди адамгъа? КЕРТИЛАНЫ Сакинат кёчюргенди.